بدون شناخت از نحوه عملکرد ISO و کاری که انجام می‌دهد، گرفتن عکس‌هایی خوب با دوربین‌های حرفه‌ای بسیار دشوار است. ایزوی دوربین یکی از سه رکن اصلی در عکاسی محسوب می‌شود (دو مورد دیگر دیافراگم و سرعت شاتر هستند) و تمام عکاسان باید شناخت کاملی از آن داشته و اطلاعات بیشتری در مورد نحوه عملکرد آن کسب کنند.

• ISO چیست؟

بطور خلاصه ISO به معنی میزان حساسیت سنسور دوربین نسبت به نور موجود می‌باشد. هر چه عدد ISO پایین‌تر باشد، میزان حساسیت سنسور دوربین نسبت به نور کمتر خواهد بود، درحالی‌که هر چه این رقم بالاتر برود، میزان حساسیت سنسور دوربین شما افزایش خواهد یافت. سنسور، مهم‌ترین و حساس‌ترین (و گران‌ترین) بخش دوربین محسوب می‌شود و مسئول جذب نور و تبدیل آن به تصویر هست. با افزایش میزان حساسیت، سنسور دوربینتان می‌تواند در محیط‌های کم‌نور و بدون استفاده از فلاش هم عکس بگیرد. اما هر چه میزان حساسیت بالاتر برود، باعث می‌شود که گرین (نقطه‌نقطه یا دانه‌دانه شدن تصویر) یا «نویز» بیش‌تری در عکس‌ها حاصل شود.

به تصویر زیر نگاه کنید:

 
تفاوت بین این تصاویر کاملاً مشخص است: تصاویری که با ایزوی بیشتر گرفته‌شده در مقایسه با تصاویری که با ایزوی کمتر گرفته‌شده است، دارای نویز بیش‌تری است، اما عکسهای گرفته شده با ایزوی کمتر تاریک‌تر هستند.

تمام دوربین‌ها چیزی به‌نام «Base ISO» یا ایزوی پایه دارند که در حقیقت کمترین عدد ایزویی است که می‌تواند تصویری بدون نویز و با بالاترین کیفیت ایجاد کند. در بیش‌تر دوربین‌های نیمه حرفه‌ای ایزوی پایه 100 است، این در حالی است که برخی دوربین‌های دیجیتال حرفه‌ای، رقم ایزوی پایه‌ای برابر با 50 دارند. به همین خاطر، همیشه باید برای گرفتن عکس‌هایی با بهترین کیفیت از عدد ایزویی نزدیک به ایزوی پایه همان دوربین استفاده کرد. اما این کار همیشه و به‌ویژه هنگام کار کردن در شرایط نوری پایین امکان‌پذیر نیست. 
معمولاً ارقام ایزو از 100 شروع شده و با یک تصاعد هندسی (به‌صورت توانی از دو) افزایش می‌یابد. درنتیجه، ترتیب اعداد ایزو به این صورت خواهد بود: 100، 200، 400، 800، 1600، 3200، 6400 و الی‌آخر. نکته مهمی که باید بدانیم این است که در هر مرحله بین اعداد، میزان حساسیت سنسور تا دو برابر افزایش می‌یابد. بنابراین، ایزوی 200 در مقایسه با ایزوی 100، دو برابر حساسیت بیش‌تری خواهد داشت، درحالی‌که ایزوی 400 در مقایسه با ایزوی 200، دو برابر حساس‌تر خواهد بود. همین مسئله باعث می‌گردد که ایزوی 400، چهار برابر و ایزوی 1600 هم شانزده برابر حساسیت بیش‌تری نسبت به ایزوی 100 داشته باشد، و همین‌طور الی‌آخر.

حال این سوال پیش می‌آید که "سنسور یک دوربین، شانزده برابر نسبت به نور حساس‌تر شود" به چه معناست؟

پاسخ : یعنی این‌که به شانزده برابر زمان کمتری برای ثبت عکس نیاز است و میتوانید با سرعت شاتر بالاتری عکاسی کنید! 
برای مثال اگر در ایزوی 100 نیاز به سرعت شاتر 1 ثانیه برای ثبت یک عکس سالم دارید، با بالابردن ایزو تا عدد 200 میتوانید بدون تغییر دیگر تنظیمات، همان عکس را با سرعت شاتر نیم ثانیه به ثبت برسانید. اما اگر از سه پایه استفاده نمی‌کنیدو میخواهید لرزش دست شما در عکس دیده نشود، بازهم نیاز به سرعت شاتر بالاتری دارید! پس باید ایزو را بالاتر ببرید.

به همین ترتیب اگر ایزو را تا 3200 بالا ببرید، به سرعت شاتر یک سی و دوم ثانیه می‌رسید که امکان عدم تاثیرگذاری لرزش دست روی عکس را کاهش می‌دهد . . .

 به عکس بالا نگاه کنید! این عکس احتمالا با سرعت شاتر یک-دوهزارم (2000/1اُم) ثانیه گرفته شده است. برای گرفتن کامل این عکس، دوربین فقط به سرعتی برابر با یک-دوهزارم ثانیه یا حتی کمتر نیاز دارد، در حالی که برای رسیدن به این سرعت شاتر، بدون استفاده از نور فلاش قطعاً باید ایزو را بالا برد.

فرض را بر این می‌گذاریم که عکس با سرعت شاتر یک دوهزارم و ایزوی 800 گرفته شده باشد. حالا اگر سرعت شاتر را روی عدد یک دو هزارم قرار دهیم اما از ایزوی 100 دوربین استفاده کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ سنسور دوربین به 8 برابر زمان بیش‌تری برای گرفتن این عکس نیاز خواهد داشت (یعنی یک-دویست و پنجاهم یا 250/1اُم ثانیه).

اگر این عکس با سرعت شاتر یک دویست و پنجاهم ثانیه ثبت می شد، قطعاً قطرات آب کاملاً محو ثبت می‌شدند.

• استفاده از ایزوی پایین 

همان‌طور که اشاره شد، در صورت امکان همیشه باید از پایین‌ترین رقم ایزوی دوربین‌ خود که معمولاً بین 100 یا 200 است، استفاده کنید. در صورت وجود نور زیاد همیشه باید از پایین‌ترین رقم ایزو برای ثبت جزئیات بیش‌تر و عکسی باکیفیت عالی استفاده کنید. برخی موارد هم پیش می‌آید که می‌خواهید در محیط‌های کم‌نورتر و تاریک‌تر از ایزوی پایین استفاده‌ کنید، مثلاً وقتی‌که می‌خواهید دوربینتان را روی سه‌پایه نصب‌کرده و یا آن را تنظیم و روی سطحی صاف بگذارید. در چنین مواردی، به خاطر داشته باشید که دوربین‌ شما به زمان بیش‌تری برای عکس گرفتن نیاز خواهد داشت و تمام چیزهای متحرکی که درصحنه وجود دارند در عکس همانند شبه به نظر خواهند رسید. 

به عکس زیر نگاه کنید:

این عکس با ایزوی 100 و سرعت شاتر 5 ثانیه گرفته شده است. شخصی که در تصویر واضح به نظر میرسد، در طول 5 ثانیه بی حرکت مانده و شخصی که فقط سایه ای از آن پیداست، در یک ثانیه آخر وارد کادر شده است. ضمناً دوربین روی سه‌پایه بوده!

• جمع بندی : 

در صورت نبود نور کافی برای گرفتن عکسی با سرعت‌بالا باید رقم ایزو را بالا ببرید. اما هر وقت که در محیط بیرون عکسی بدون فلاش می‌گیریم، ایزوی دوربین را روی رقم بالاتری میگذاریم تا بتوانیم بدون مات شدن تصویر آن لحظه را ثبت کنیم. موارد دیگری که در آن باید ایزوی دوربین را بالا ببریم، زمانی است که می‌خواهیم عکس‌هایی فوق‌العاده سریع بگیریم. اما قبل از بالا بردن ایزو حواستان باشد که عکستان ممکن است نویزدار شود. 
در دوربین‌های DSLR تنظیماتی به‌نام «Auto ISO» وجود دارد که می‌تواند در محیط‌های کم‌نور بسیار مؤثر باشد. این تنظیم روی تمامی مودهای دوربین قابل اجراست و کمترین ایزوی ممکن را بر اساس سرعت شاتر مناسب برای ثبت عکس (یا سرعت شاتری که توسط شما تعین شده) اعمل می‌کند، اما توجه داشته باشید که اتوماتیک بودن بدون هیچ توجهی به ایجاد نویز در عکس، این رقم را تا بالاترین حد تعیین شده نیز بالا خواهد برد. پس از اگر میزان نویز موجود در تصویر برای شما مهم است، سعی کنید از ایزوی دستی و یک عدد ایزوی مطمئن برای عکاسی استفاده کنید.
لطفاً توجه داشته باشید که در توضیحات فوق از واژه‌هایی ساده و پایه بیان شده‌اند. تعریف درست ایزو در دوربین‌های دیجیتال می‌تواند نسبتاً پیچیده باشد.